بیماری سالک یا لیشمانیوز

بیماری سالک (لیشمانیوز)  چیست؟ از کجا بفهمیم پشه سالک نیش زده؟ سالک واگیر دارد؟ علائم عکس جوش اولیه سالک چیست؟ بیماری سالک چگونه منتقل میشود؟ ایا سالک کشنده است؟ علائم زخم سالک در ابتدا چیست؟ درمان قطعی سالک وجود دارد؟ بیماری سالک در کودکان چگونه است؟ سالک یک بیماری پوستی است که واگیر دار است، برای شناخت انواع سالک، راه های پیشگیری و درمان بیماری سالک با ما همراه باشید.

بیماری سالک چیست؟

بیماری سالک یا لیشمانیوز پوستی یک بیماری ناقل انگلی است. این انگل داخل پشه خاکی ماده وجود دارد و از طریق نیش پشه آلوده، انگل به بدن انسان منتقل می‌شود و بیشتر در مناطق و کشورهای گرمسیری و نیمه گرمسیری مانند عربستان، ایران، عراق، فلسطین و غیره وجود دارد. سالک انواع مختلفی دارد که هم می‌تواند روی پوست اثر بگذارد و باعث زخم شود و هم می‌تواند اعضای داخلی بدن را درگیر کند. سالک دومین بیماری انگلی محسوب میشود که از علت های مرگ و میر به شمار میرود. باید توجه داشت که این بیماری فقط مخصوص انسان‌ها نیست و می‌تواند به بدن حیوانات هم منتقل شود و از طریق آنها هم انتقال یابد.

انواع بیماری سالک

عبارتند از:

بیماری لیشمانیوز یا سالک پوستی:

• سالک پوستی یا لیشمانیوز پوستی شایع‌ترین نوع این بیماری است که به سالک خشک یا شهری هم شناخته می‌شود. معمولا با بروز جوش و زخم‌های پوستی قرمز رنگ و پوسته پوسته ایجاد می‌شود و باعث ایجاد زخم‌های شدید میشود و در نواحی صورت، دست، پا و گردن بیشتر مشاهده می‌شود. حدود۲ تا ۸ ماه پس از گزیدگی پشه علائمی مانند: قرمزی، تورم، لرزش، تب، عرق سرد، کاهش وزن و..‌. نمایان می‌شود.

بیماری سالک احشایی:

• نوع دیگری از بیماری لیشمانیوز احشایی است که با نام کالاآزار هم شناخته می‌شود. این نوع سالک روی اندام های داخلی از جمله طحال و کبد اثر میگذارد. همچنین در صورت آسیب به طحال و کبد میتواند مغز استخوان و سیستم ایمنی بدن را هم درگیر کند. علائم آن حدود ۲ تا ۶ ماه پس از گزش بروز داده می‌شود. علائمی مانند بزرگ شدن طحال و کبد، ضعف و‌… دارد. در صورت عدم درمان خطر مرگ افزایش می‌یابد.

بیماری سالک مخاطی _ پوستی:

• این نوع نسبت به دو نوع قبل نادر تر است. انگل ها با سرایت به بینی، گلو و دهان باعث از بین بردن غشا مخاطی در این نواحی میشود. علائم یک تا ۵ سال پس از زخم های پوستی ایجاد می‌شود. آبریزش بینی، گرفتگی بینی، خونریزی بینی و مشکل در تنفس از علائم آن هستند.

علائم بیماری سالک

همانطور که گفته شد سالک انواع مختلفی دارد و با توجه به نوعی که ایجاد شده علائم آن متفاوت است. بیماران درگیر سالک با علائمی مانند ایجاد زخم روی پوست، بزرگ شدن کبد و طحال، کاهش وزن رو به رو هستند. همچنین در آزمایشات خونی افراد مبتلا، پایین بودن گلبول قرمز و گلبول سفید مشاهده می‌شود.

چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به سالک هستند؟

افرادی که در مناطق روستایی گرمسیری و نیمه گرمسیری و یا در مناطقی بدون داشتن بهداشت مناسب زندگی می‌کنند، در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند، همچنین افرادی دارای سیستم ایمنی ضعیفی هستند بیشتر مورد ابتلا قرار می‌گیرند.

راه های تشخیص بیماری سالک

می‌توان با انجام آزمایش‌های خون این بیماری را تشخیص داد. زخم های ناشی از بیماری سالک اغلب با ایجاد جوش شروع میشود اما نه جوش های معمولی و عادی! با گذشت زمان این جوش ها عفونی میشوند و تغییر ظاهر می‌دهند. گاهی ممکن است پزشک روی زخم‌های ایجاد شده پوست را خراش دهد تا بتواند با نمونه‌گیری DNA انگل و یا ماده ژنتیکی انگل را شناسایی کند. همچنین دقت به علائم هم می‌تواند یکی از راه های تشخیص باشد.

• تشخیص لیشمانیوز پوستی

نوع جلدی بیشتر با زخم‌های ندول یا پاپول مانند ظاهر شده و به مرور زمان قطر آنها افزایش می‌یابد. غالباً در نوع احشایی زخم‌ها دایره مانند و گرد هستند که از طریق تهیه اسمیر از مشاهده انگل یا زخم یا کشت آن از نمونه زخم تشخیص داده می‌شوند.

• تشخیص لیشمانیوز احشایی

نوع احشایی در مرحله اول با یک آزمایش خون ساده و مشاهده علائم کم خونی و کاهش لوکوسیت و پلاکت‌ها مشخص می‌شود. اگر آزمایش ندهیم هم با علائمی از قبیل بزرگی کبد و طحال و تب متوجه تغییراتی در وضعیت سلامتی مان خواهیم شد. اما تشخیص قطعی لیشمانیاز احشایی از طریق آزمایش الایزا و جدا کردن انگل از مغز استخوان و خون مشخص می‌شود.

روش های درمان سالک عبارتند از:

درمان دارویی سالک

• آمفوتریسین B
• آنتی‌بیوتیک پلی‌ین
• میلتفوسین
• آنتی‌موان‌های پنج‌ظرفیتی، مانند استیبوگلوکونات سدیم
• پارومومایسین: آنتی بیوتیک که به صورت ‌موضعی و تزریقی انجام می‌شود.
• استیبوگلوکونات سدیم (پنتوستام)
• ایملتفوسین (Impavido)

چه تفاوتی در درمان بیماری سالک یا لیشمانیاز احشایی و پوستی وجود دارد؟

• لیشمانیوز جلدی:
  – در موارد خفیف درمان موضعی با داروهای ضد انگلی مانند آنتیموان پنج ظرفیتی یا پارومایسین موضعی انجام می شود.
  – در موارد متوسط ​​و شدید، درمان سیستمیک با داروهای ضد انگلی تزریقی یا خوراکی مانند آنتیموان پنج ظرفیتی، آمفوتریسین B یا میلتفوسین انجام می شود.
  – در برخی موارد درمان موضعی با درمان سیستمیک ترکیب می شود.
• لیشمانیوز احشایی:
  – درمان اصلی لیشمانیوز احشایی شامل استفاده از ضد انگلی های تزریقی مانند آنتیموان پنج ظرفیتی یا آمفوتریسین B است.
  – در موارد مقاوم به درمان اول از داروهایی مانند میلتفوسین یا پارومومایسین نیز استفاده می شود.
  – درمان باید تا چند ماه پس از بهبود علائم ادامه یابد تا از عود بیماری جلوگیری شود.

بنابراین درمان لیشمانیوز جلدی معمولاً موضعی و لیشمانیوز احشایی سیستمیک است، اما در هر دو نوع از داروهای ضد انگلی استفاده می‌شود.

لیزر فرکشنال در بیماری سالک

لیزر co2 فرکشنال، یکی از راه های درمان مشکلات پوستی است و با هر بار انجام آن لایه های بیشتری از پوست برداشته می‌شود که موجب کلاژن سازی و درمان سریعتر مشکلات پوستی از جمله زخم های ایجاد شده روی پوست ناشی از بیماری سالک می‌شود. برای درمان حدود ۱۰ جلسه نیاز است و با کمترین عوارض جانبی میتوان درمان را به نتیجه رساند.

• لیزر دی اکسید کربن: به ۳ تا ۵ جلسه نیاز دارد و حدود ۳ ماه پس از آخرین جلسه نتیجه آن را می‌توانید مشاهده کنید. انجام این روش درمانی با بی‌حسی موضعی صورت می‌گیرد.
• آمپول گلوکانتیم
• فریز کردن ناحیه زخم(کرایوتراپی)

درمان خانگی سالک

استفاده از عسل طبیعی روی زخم:

۳ تا ۴ بار عسل را روی محل زخم قرار دهید و پس از گذشت ۳ تا ۴ هفته میتوانید روند بهبودی را مشاهده کنید. عسل به علت خاصیت ضد میکروبی و با کلاژن سازی می‌تواند روند بهبودی را افزایش دهد.

آیا درمان لیشمانیوز احشایی همیشه موفقیت‌آمیز است؟

در واقع می‌توان گفت خیر. زیرا در بسیاری از موارد مشکلاتی از قبیل مقاومت به دارو، عوارض جانبی داروهای مصرف شده و اجبار به قطع آنها یا حتی عود بیماری ممکن است روند درمان را با شکست مواجه کند.

راه های پیشگیری از بیماری سالک

• استفاده از توری جلوی درب و پنجره به منظور جلوگیری از ورود حشرات ناقل.
• استفاده از کولر و هواساز برای دور کردن حشرات.
• استفاده از اسپری دفع کننده حشرات.
• پوشیدن لباس‌هایی که تمام قسمت‌های بدن را بپوشاند.
• بهتر است هنگام طوفان و گرد و غبار از خانه خارج نشوید.
• قدرت پرواز حشره خاکی ماده بر خلاف سایر حشرات است و تا ارتفاع زیادی نمیتواند پرواز کند، پس بهتر است در طبقات بالا ساختمان سکونت داشته باشید.

نکاتی که قبل از استفاده از لیزر فرکشنال و لیزر کربن دی اکسید برای درمان سالک باید بدانید

• حدود ۲ الی ۴ هفته قبل از انجام لیزر از قرار گرفتن در نور افتاب خودداری کنید.
• حدودا یک ماه قبل از شروع از محصولات ضد پیری و لایه بردار استفاده نکنید.
• از خوردن هر نوع داروی ضد التهاب خودداری کنید.
• از مصرف داروهای چرک خشک کن مانند تتراسایکلین و داکسی سایکلین خودداری کنید.

سوالات متداول

چه مدت طول می‌کشد تا بیماری لیشمانیوز درمان شود؟

حدود ۴ الی ۱۲ ماه زمان میبرد تا بهبودی کامل صورت بگیرد.

آیا بیماری سالک مسری است؟

این بیماری نمی‌تواند به طور مستقیم از بدن منتقل شود، اما حشره ای که ناقل بوده و باعث بروز بیماری سالک در دیگری شده، اگر فرد دیگری را نیش بزند باعث ابتلا آن فرد به سالک می‌شود.

علائمی که نشان می‌دهد که یک فرد را سالک نیش زده چیست؟

زخم حاصل از نیش زدگی حشره انگلی از نظر ظاهر و اندازه تغییر می‌کند. ممکن است به صورت برآمده ظاهر شود. اطراف زخم حاشیه هایی نامنظم وجود دارد و دلمه هایی به رنگ قهوه ای روی آن را می‌پوشانند.

آیا مبتلا شدن به بیماری سالک در دوران بارداری خطرناک است؟

بله. بیماری لیشمانیوز ممکن است در برخی موارد باعث سقط جنین شود و برای مادر خطرناک باشد.

آیا بیماری سالک کشنده است؟

بله. بیماری لیشمانیوز یا سالک اگر درمان نشود، در موارد حاد و مخصوصا نوع احشایی باعث مرگ می‌شود.

سالک در کدام نواحی بیشتر وجود دارد؟

منطقه مدیترانه، خاورمیانه، آمریکای جنوبی، آسیای مرکزی و آفریقا غالبا بیشتر در معرض بیماری لیشمانیاز هستند.

در ایران در چه شهرهایی سالک بیشتر است؟

خوزستان، فارس، کرمان، زاهدان و خراسان رضوی و اصفهان از بیشترین شهرهایی هستند که شامل مبتلایان به بیماری سالک یا بیماری پوستی یا احشایی لیشمانیاز هستند.

برای درمان سالک به چه متخصصی بهتر است مراجعه کنیم؟

در صورت داشتن علائم بیماری لیشمانیوز یا سالک بهتر است به پزشک متخصص پوست و مو مراجعه کنید و برای درمان با پزشک خود مشورت کنید.

شما میتوانید جهت انجام کلیه خدمات پوست و مو و زیبایی خود به کلینیک تخصصی پوست و مو دکتر میراحد موسوی مراجعه کنید.